Tình trạng chó bị viêm da là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất khiến các “sen” lo lắng. Khi thấy cún cưng liên tục gãi, da mẩn đỏ hoặc lông rụng bất thường, đó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý da liễu cần được can thiệp. Petboss hiểu rằng việc này không chỉ gây khó chịu cho chó mà còn ảnh hưởng đến tâm lý của người nuôi.
Viêm da ở chó có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ ký sinh trùng, dị ứng đến nhiễm trùng. Việc hiểu rõ nguyên nhân và nhận biết sớm các triệu chứng là chìa khóa để có phương pháp điều trị dứt điểm. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về bệnh viêm da ở chó, từ dấu hiệu, mức độ nguy hiểm, đến các phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
Viêm da ở chó là gì? Mức độ nguy hiểm
Về cơ bản, “viêm da ở chó” là một thuật ngữ chẩn đoán chung, chỉ tình trạng da bị viêm, nhiễm khuẩn, hoặc viêm mủ da. Đây là một trong những bệnh da liễu ở chó phổ biến nhất được ghi nhận tại các phòng khám thú y.
Về mức độ nguy hiểm, bệnh viêm da thường không phải là bệnh gây tử vong cao như các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác. Tuy nhiên, các bạn không nên chủ quan vì:
- Bệnh gây ngứa ngáy dữ dội, khó chịu kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và sinh hoạt bình thường của chó.
- Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể để lại nhiều di chứng sức khỏe và gây tổn thương lớn đến ngoại hình của chó, chẳng hạn như tình trạng chó bị viêm da rụng lông vĩnh viễn, da sần sùi, thâm sạm.
Dấu hiệu chó bị viêm da (Triệu chứng nhận biết)
Việc phát hiện sớm các dấu hiệu chó bị viêm da sẽ giúp quá trình điều trị dễ dàng và hiệu quả hơn. Các sen hãy chú ý quan sát cún cưng nếu thấy các triệu chứng sau:
Dấu hiệu chung (phổ biến nhất):
- Ngứa ngáy: Đây là triệu chứng rõ rệt nhất. Chó thường xuyên gãi, cào cấu, cắn, liếm hoặc dùng chân đạp mạnh vào một số vùng da nhất định.
- Tổn thương da: Da xuất hiện các nốt mẩn đỏ, nổi phát ban, hoặc sẩn.
- Chó bị viêm da rụng lông: Lông thường rụng từng mảng, loang lổ tại khu vực bị viêm.
- Thay đổi bề mặt da: Vùng da bệnh có thể dày lên, sần sùi và xuất hiện các vảy khô.
Dấu hiệu khi bệnh nặng (nhiễm trùng):
- Ban đầu, viêm da có thể chỉ xuất hiện ở một vùng nhỏ (cục bộ), nhưng nếu không điều trị, nó sẽ nhanh chóng lan rộng ra các khu vực khác.
- Xuất hiện mủ: Có mụn nước, mụn nhọt, hoặc mụn mủ, đặc biệt là ở vùng bụng, chân sau. Các nốt này có thể vỡ ra.
- Chảy dịch: Vết thương chảy dịch vàng, có mủ trắng hoặc rỉ dịch. Lông ở khu vực này có thể bị bết lại thành cục.
- Mùi hôi: Cơ thể chó có mùi hôi khó chịu, mùi tanh đặc trưng của nhiễm trùng.
- Thay đổi màu da: Da có thể trở nên dày và sẫm màu hơn khi tình trạng viêm nhiễm kéo dài (viêm mãn tính).
Vị trí thường gặp: Các tổn thương do viêm da thường xuất hiện ở các vùng như đầu, chân, quanh mắt, mặt, hậu môn, bàn chân, bụng hoặc nách.
Phân biệt triệu chứng theo một số dạng bệnh:
- Viêm da có mủ (Xà mâu): Lông bết cục, da có mủ vàng, chó bị ngứa dữ dội, mùi hôi nồng, rụng lông tại vùng bệnh.
- Chàm (Eczema): Da nổi phát ban, sẩn, mụn nước. Vết thương thường đóng vảy, gây đau và ngứa cho chó.
- Dị ứng: Thường ngứa theo vùng hoặc từng mảng, rụng lông, có thể xuất hiện mụn mủ ở bụng hoặc chân sau do gãi liên tục.
Chó bị viêm da có lây sang người không?
Đây là câu hỏi mà Petboss nhận được rất nhiều từ các bạn. Câu trả lời thẳng thắn là: CÓ.
Chó bị viêm da có lây sang người vì đây là một bệnh lý da liễu nên rất dễ lây lan. Trên thực tế, đây là một trong những bệnh thường lây từ động vật (chó, mèo) sang người nhiều nhất, đặc biệt là các bệnh viêm da do nấm hoặc ký sinh trùng (như ghẻ Sarcoptic).
- Cách thức lây sang người: Bệnh lây sang người chủ yếu qua con đường tiếp xúc trực tiếp khi chúng ta vuốt ve, ôm ấp hoặc chải lông cho chó đang bị bệnh.
- Khả năng lây nhiễm khác:
- Lây từ chó mẹ sang chó con: Trong giai đoạn bú sữa nếu chó mẹ bị nhiễm bệnh.
- Lây từ chó bệnh sang chó khỏe: Khi chúng sống chung, chơi đùa hoặc tiếp xúc gần với nhau.
- Lây từ môi trường: Vi khuẩn, nấm, trứng ký sinh trùng có thể tồn tại ở chuồng ở, chỗ nằm, sân chơi, công viên và lây nhiễm cho chó khỏe mạnh.
Nguyên nhân gây bệnh viêm da ở chó
Viêm da có thể xuất phát từ rất nhiều nguyên nhân. Việc xác định chính xác nguyên nhân là yếu tố then chốt quyết định phác đồ điều trị có thành công hay không.
Các nguyên nhân chính bao gồm:
Do ký sinh trùng (Ngoại ký sinh): Đây là nguyên nhân thường gặp nhất.
- Các loại: Ve, chó bị ghẻ, bọ chét, rận, gầu (ve Cheyletiella).
- Cơ chế: Chúng cắn, hút máu, đào hang hoặc nằm sâu trong da, hút chất dinh dưỡng và tiết ra độc tố gây dị ứng, kích ứng da nghiêm trọng.
- Các bệnh cụ thể: Ghẻ Sarcoptic (rất dễ lây), Ghẻ Demodectic (do ve Demodex bùng phát), Ve tai (Otodectes cynotis).
Do nhiễm trùng (Vi khuẩn & Nấm):
- Vi khuẩn: Thường là nhiễm trùng thứ phát (kế phát) do vi khuẩn Staphylococcus xâm nhập khi da bị tổn thương (do chó tự gãi, cắn, liếm). Bệnh lý điển hình là viêm da mủ ở chó (Pyoderma), có thể ở mức độ nông (nếp gấp, bề mặt) hoặc sâu (lan đến lớp cơ).
- Nấm: Phổ biến là viêm da do nấm men Malassezia (vốn có trên da chó) sản sinh quá mức. Chó bị nấm da cũng là nguyên nhân phổ biến, đặc biệt ở các giống chó da nhạy cảm.
Do dị ứng (Viêm da dị ứng):
- Dị ứng vết cắn của bọ chét: Phản ứng của cơ thể với nước bọt của bọ chét.
- Dị ứng thức ăn: Dị ứng với một số thành phần protein trong thức ăn.
- Dị ứng môi trường (Viêm da dị ứng cơ địa – Atopic dermatitis): Phản ứng với các yếu tố như bụi nhà, phấn hoa, lông vũ, hoặc hóa chất (xà phòng, nước lau sàn).
Các nguyên nhân khác:
- Vết thương hở bị nhiễm trùng.
- Tiếp xúc với các chất gây kích ứng da (hóa chất, cây cỏ), bị bỏng, hoặc chấn thương.
- Yếu tố di truyền.
- Môi trường sống không sạch sẽ, ẩm ướt.
- Viêm da tiết bã nhờn (Seborrhea).
- Điểm nóng (Hot spots): Thường bắt nguồn từ một vấn đề tiềm ẩn (như bọ chét cắn) khiến chó liếm, nhai liên tục, tạo môi trường ẩm ướt cho vi khuẩn phát triển mạnh.
Chó bị viêm da có nên tắm không?
Một câu hỏi lớn khác là: Chó bị viêm da có nên tắm không? Nhiều người lầm tưởng rằng tắm sẽ khiến bệnh lây lan nhanh hơn hoặc làm vết thương nặng thêm.
Thực tế là: CÓ, tắm là rất cần thiết.
Tắm đúng cách và đúng thời điểm (theo chỉ định của bác sĩ thú y) là một phần quan trọng trong quá trình điều trị. Việc tắm giúp:
- Loại bỏ các vảy da chết, dầu nhờn dư thừa.
- Giảm bớt số lượng vi khuẩn và nấm men trên bề mặt da.
- Làm sạch dịch mủ, bụi bẩn bám trên vết thương.
Lưu ý quan trọng nhất: Sau khi tắm, bắt buộc phải lau khô hoàn toàn cho chó, đặc biệt là các vùng kẽ chân, nách, bẹn và nếp gấp da. Bạn nên dùng máy sấy (ở chế độ mát) để sấy khô kỹ tận chân lông. Môi trường ẩm ướt chính là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn và nấm men sinh sôi, khiến bệnh tái phát hoặc nặng hơn.
Chó bị viêm da nên tắm gì?
Khi chó bị viêm da, bạn không thể dùng các loại sữa tắm thông thường. Việc lựa chọn sản phẩm tắm phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.
Tắm bằng các loại lá (Phương pháp dân gian hỗ trợ)
Một số phương pháp dân gian sử dụng lá cây có tính sát khuẩn nhẹ để hỗ trợ giảm ngứa. Tuy nhiên, Petboss cần nhấn mạnh: Các phương pháp này chỉ có tác dụng hỗ trợ làm sạch, giảm ngứa tạm thời và không thể điều trị triệt để các nguyên nhân gốc rễ như ký sinh trùng hay nấm sâu.
Lá đào: Có tác dụng giảm đau, chống dị ứng, sát khuẩn.
- Cách làm: Chuẩn bị 100g lá đào và 100g lá khế, rửa sạch.
- Đun sôi nước với lá và cho thêm một chút muối hạt.
- Cách tắm: Để nước nguội bớt (còn ấm), tắm cho chó mỗi ngày 1 lần, dùng bã lá chà nhẹ nhàng vào chỗ viêm. Thực hiện liên tục trong 3 ngày.
Các loại lá khác: Lá trà xanh đặc, lá ba chạc cũng có tác dụng tương tự.
Tắm bằng sữa tắm chuyên dụng (Điều trị y tế)
Đây là phương pháp điều trị chính. Tùy thuộc vào chẩn đoán, bác sĩ thú y có thể khuyên dùng các loại sữa tắm trị viêm da cho chó chuyên dụng:
Nếu do nấm men (Yeast):
- Dầu tắm chứa benzoyl peroxide, selenium disulfide (để loại bỏ vảy và dầu nhờn).
- Dầu gội chống nấm chứa các hoạt chất như chlorhexidine, miconazole, hoặc ketoconazole.
Nếu do vi khuẩn (Bacteria):
- Dầu tắm sát trùng hoặc kháng khuẩn nhẹ (thường chứa chlorhexidine).
- Sau đó, có thể dùng dầu tắm chứa chiết xuất yến mạch (oatmeal) để làm dịu da.
Nếu do ve, rận, bọ chét (Parasites):
- Dầu tắm đặc trị có khả năng diệt ve, rận, bọ chét.
Khi sử dụng sữa tắm đặc trị, bạn cần tuân thủ hướng dẫn:
Bước 1: Làm ướt toàn bộ lông, cho một lượng sữa tắm vừa đủ (khoảng 10-20ml tùy kích cỡ chó) lên lông.
Bước 2: Chà xát kỹ để tạo bọt, đặc biệt là ở các vùng da bị viêm. Giữ sữa tắm trên lông từ 5-10 phút (theo hướng dẫn của sản phẩm) để các hoạt chất có thời gian phát huy tác dụng.
Bước 3: Tắm lại thật kỹ bằng nước sạch và sấy khô hoàn toàn.
Cách trị chó bị viêm da hiệu quả
Cách trị chó bị viêm da hiệu quả nhất là phác đồ điều trị dựa trên nguyên nhân gây bệnh.
Chẩn đoán (Bước đầu tiên và quan trọng nhất)
Bạn không nên tự ý mua thuốc điều trị khi chưa biết rõ nguyên nhân. Hãy đưa chó đến bác sĩ thú y. Bác sĩ sẽ:
- Lấy bệnh sử và kiểm tra các triệu chứng lâm sàng.
- Thực hiện các xét nghiệm cần thiết:
- Cạo da (Skin scraping): Lấy mẫu da để soi dưới kính hiển vi, tìm kiếm nấm men, ký sinh trùng, hoặc ve (mites).
- Lấy mẫu dịch tiết: Phân tích dịch mủ để xác định vi khuẩn.
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra các vấn đề sức khỏe tổng quát hoặc dị ứng.
- Xét nghiệm da nội bì hoặc thay đổi chế độ ăn: Để xác định nguyên nhân dị ứng.
Điều trị các triệu chứng (Giảm ngứa, chống tự làm tổn thương)
Trong khi chờ điều trị nguyên nhân gốc, việc giảm ngứa là rất quan trọng:
- Loa chống liếm (Vòng cổ bảo hộ): Đây là vật dụng bắt buộc. Nó ngăn chó gãi, liếm, cắn vào vết thương, tránh làm tổn thương nặng hơn và ngăn nhiễm trùng thêm.
- Thuốc uống: Bác sĩ có thể kê thuốc kháng histamine (chống dị ứng), steroid (chống viêm, giảm ngứa mạnh) hoặc các loại thuốc giảm ngứa chuyên biệt khác.
- Thuốc xịt/bôi tại chỗ: Các loại thuốc xịt chống ngứa tại chỗ giúp giảm khó chịu tức thì.
- Bổ sung dinh dưỡng: Thêm axit béo (như Omega-3, Omega-6) vào chế độ ăn và bổ sung các loại vitamin (A, D, E, B-complex) để hỗ trợ phục hồi da và lông.
Cách chữa chó bị viêm da tại nhà (Các bước sơ cứu cơ bản)
Nếu vết thương còn nhỏ và chưa quá nghiêm trọng, bạn có thể thực hiện các bước sơ cứu sau. Lưu ý: Các cách này chỉ là tạm thời và có thể không triệt để nếu bệnh nặng.
Bước 1: Vệ sinh lông:
- Dùng tông đơ hoặc kéo cắt/cạo sạch lông ở vùng bị viêm nhiễm.
- Nên cắt mở rộng ra khu vực xung quanh vùng viêm khoảng 2.5 cm để vết thương thông thoáng và dễ bôi thuốc.
Bước 2: Sát trùng vết thương:
- Dùng bông gòn thấm thuốc sát trùng (như Povidone-Iodine hoặc Cồn 70 độ) lau sạch mủ, dịch rỉ viêm.
- Nếu dùng Oxy già: Phải pha loãng oxy già với nước sạch tỉ lệ 1:1, nhúng khăn sạch lau nhẹ nhàng bụi bẩn, máu khô. (Lau 1 đường, nhúng 1 lần, không lau đi lau lại bằng miếng gạc bẩn).
CẢNH BÁO QUAN TRỌNG:
- Chỉ lau từng đám da nhỏ bị viêm.
- Tuyệt đối không đổ trực tiếp thuốc sát trùng (đặc biệt là oxy già) lên khắp vùng da lớn.
- Việc này có thể làm mủ và vi khuẩn lan ra rộng hơn, làm da bị nóng, bỏng, hoặc thậm chí gây ngộ độc thuốc sát trùng nếu chó liếm phải.
Bước 3: Băng bó (Nếu cần thiết):
- Bôi một lớp mỡ kháng sinh mỏng lên một miếng gạc hoặc keo y tế không dính.
- Dán mặt có mỡ vào vùng da viêm.
- Lấy gạc y tế quấn 2 vòng để cố định (không quá chặt). Luôn kết hợp đeo loa chống liếm.
Điều trị chuyên sâu (Theo nguyên nhân)
Sau khi có chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị da cho chó cụ thể:
Nếu do Ký sinh trùng (Ve, Bọ chét, Ghẻ):
- Sử dụng các sản phẩm bôi ngoài da, thuốc uống, hoặc thuốc tiêm (Ví dụ: Vimectin, Bivermectin) để tiêu diệt ký sinh trùng.
- Sử dụng thuốc phun xịt môi trường (Ví dụ: Vime-Frondog, FAY Power) và sữa tắm đặc trị.
- CẢNH BÁO THUỐC: Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc tiêm Bivermectin cho các giống chó nhạy cảm với thành phần này như: Collie, Australian Sheepdog, Bobtail, Shetland Sheepdog, và Whippet lông dài.
Nếu do Vi khuẩn (Pyoderma):
- Bắt buộc dùng thuốc kháng sinh uống theo đúng liệu trình (không tự ý ngưng thuốc).
- Kết hợp tắm bằng dầu gội sát trùng/kháng khuẩn.
- Sử dụng thuốc bôi kháng khuẩn tại chỗ.
Nếu do Nấm (Yeast):
- Sử dụng thuốc chống nấm (dạng uống và bôi tại chỗ).
- Tắm bằng dầu gội chống nấm (như miconazole, ketoconazole).
Nếu do Dị ứng:
- Xác định và loại bỏ/tránh các chất gây dị ứng (thay đổi thức ăn, dùng thuốc phòng bọ chét thường xuyên, giữ vệ sinh môi trường).
Cách phòng tránh bệnh viêm da ở chó
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để hạn chế tối đa nguy cơ chó bị bệnh ngoài da, các sen hãy:
- Vệ sinh cá nhân: Thường xuyên tắm rửa, vệ sinh cho chó bằng loại sữa tắm, xà phòng dành riêng cho chó, phù hợp với loại da của bé.
- Vệ sinh môi trường:
- Giữ gìn sạch sẽ nơi ở của chó: chăn nệm, chuồng trại, lồng phải được giặt giũ và phơi nắng thường xuyên.
- Nếu chó đã từng bị bệnh do ve/ghẻ, phải giặt tất cả đồ dùng, ổ đệm nhiều lần bằng nước nóng.
- Xử lý môi trường (phun thuốc) bằng các loại thuốc xịt diệt côn trùng an toàn cho chó.
- Khử trùng các thiết bị chải chuốt (lược, tông đơ) sau mỗi lần sử dụng.
- Sử dụng thuốc phòng ngừa: Dùng thuốc nhỏ gáy hoặc thuốc uống diệt bọ chét, ve, rận định kỳ hàng tháng hoặc theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
- Cách ly: Nếu trong nhà nuôi nhiều bé, hãy cách ly ngay lập tức chó có dấu hiệu bị bệnh với những chó khỏe mạnh để tránh lây lan.
Chó bị viêm da là một bệnh lý phức tạp với nhiều nguyên nhân. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu ban đầu như chó bị ngứa hay rụng lông từng mảng và đưa cún cưng đến bác sĩ thú y để chẩn đoán đúng nguyên nhân là vô cùng quan trọng. Đừng tự ý điều trị tại nhà khi chưa rõ bệnh, vì điều này có thể làm tình trạng nặng thêm.
Petboss hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích. Hãy luôn tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ (tắm đúng cách, dùng đúng thuốc trị viêm da cho chó) và kiên nhẫn trong quá trình chăm sóc chó bị bệnh da, đồng thời giữ vệ sinh môi trường sống thật tốt để bệnh không tái phát.
Sen đã bao giờ gặp tình trạng viêm da ở cún cưng của mình chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm hoặc câu hỏi của bạn ở phần bình luận bên dưới để Petboss và mọi người cùng trao đổi nhé!
